Uchwała Nr XLII/699/13
Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego

z dnia 28 października 2013 r.

w sprawie określenia aktualizacji programu ochrony powietrza dla strefy miasto Toruń ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10

Na podstawie Na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5  czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2013 r. poz. 596, 645), art. 84 i art. 91 ust. 3  ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) uchwala się, co następuje:

§ 1. Określa się „Aktualizację programu ochrony powietrza dla strefy miasto Toruń ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10”.

§ 2. W strefie objętej Programem naruszone zostały standardy jakości środowiska - średnie dobowe poziomy dopuszczalne pyłu zawieszonego PM10. Wielkości przekroczeń oraz źródła wprowadzania pyłu zawieszonego PM10 do powietrza zostały wskazane z załączniku nr 1  do niniejszej uchwały.

§ 3. Podstawowe kierunki działań niezbędnych do przywracania standardów jakości środowiska – poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym planowanych działań i planem działań krótkoterminowych oraz z wykazem podmiotów, do których skierowane są obowiązki ustalone w Programie określa załącznik nr 2  do uchwały.

§ 4. Obowiązki organów i podmiotów zlokalizowanych na terenie strefy objętej Programem określa załącznik nr 3  do uchwały.

§ 5. Zobowiązuje się Prezydenta Miasta Torunia do przedkładania sprawozdań z realizacji Programu do Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego w terminie i w sposób określony w załączniku nr 4  do uchwały.

§ 6. Wyznacza się Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy do monitorowania realizacji Programu.

§ 7. Termin realizacji Programu ustala się na dzień 31 grudnia 2022 roku.

§ 8. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Województwa Kujawsko- Pomorskiego.

§ 9. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Załącznik Nr 1  do Uchwały Nr XLII/699/13
Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego
z dnia 28 października 2013 r.

Wielkości przekroczeń oraz źródła wprowadzania pyłu zawieszonego PM10 do powietrza

Opis obszaru objętego Programem

Strefę miasto Toruń tworzy Toruń - miasto na prawach powiatu. Miasto Toruń liczy ok. 204 954 mieszkańców (GUS, marzec 2011). Powierzchnia miasta wynosi 115,72 km2.

Strefa miasto Toruń

Toruń położony jest nad Wisłą i Drwęcą, w Kotlinie Toruńskiej, stanowiącej część Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Część prawobrzeżna leży na historycznej ziemi chełmińskiej, na Pomorzu, lewobrzeżna na Kujawach. Jest jednym z najstarszych miast polskich.

Obszary miasta w bezpośrednim sąsiedztwie Wisły są obniżone (najczęściej do poziomu 33-36 m n.p.m.) i stanowią wąski, długi pas terenu równinnego, położony na linii wschód-zachód, o szerokości ok. 100-500 metrów. Dalej od doliny rzeki teren wznosi się (50-60 m n.p.m.), często stromo (np. osiedle Na Skarpie), staje się pagórkowaty. W 1997 toruński zespół staromiejski został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Toruń zlokalizowany jest w centralnej części kraju, na skraju Kotliny Toruńskiej będącej częścią Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej.

Charakterystyczną cechą Kotliny Toruńskiej jest system teras rzecznych. Najstarsza część miasta powstała na prawym brzegu Wisły, na powierzchni terasy wzniesionej 10 – 15 m ponad rzekę. Przedmieścia i nowe dzielnice położone są półkoliście na wyższych poziomach terasowych. Fragment północno-wschodnich obrzeży miasta wkroczył na tereny wysoczyzny morenowej Pojezierza Chełmińskiego. Całe miasto otoczone jest pierścieniem leśnym – tzw. Puszczy Toruńsko – Bydgoskiej. Pas zieleni tworzy też powierzchnię terasy zalewowej w dnie doliny Wisły. Na płaskich powierzchniach teras (z wyjątkiem terasy zalewowej) występują wydmy. Największe z nich rozpościerają się na południowych peryferiach miasta, na terenie poligonu wojskowego, a ich wysokość osiąga nawet 30 m.

W granicach miasta występują trzy wyraźne strefy o odmiennych warunkach glebowych. Pierwszą strefę stanowi terasa zalewowa Wisły, druga obejmuje pozostałe wyższe poziomy terasowe, a trzecią stanowią płaty wysoczyzny morenowej na wschodnich peryferiach miasta. Na terasie zalewowej utworzyły się mady. Są to gleby na ogół żyzne i zasobne w składniki pokarmowe. Zajęte są najczęściej przez trwałe użytki zielone. W granicach miasta dominują gleby o niskiej wartości użytkowej. Przestrzennie związane są z piaszczystymi terasami wiślanymi. W pasie wysoczyznowym występują gleby brunatne i płowe wytworzone z gliny morenowej. Są to gleby dobre, użytkowane rolniczo.

Toruń jest otoczony pierścieniem lasów sięgających na południe po Aleksandrów Kujawski, na północ do Łysomic oraz ciągnących się wzdłuż Wisły. W mieście znajduje się stosunkowo duża powierzchnia terenów zalesionych. Największe obszary leśne położone są na lewym brzegu Wisły, jednakże mieszkańcy nie mają do nich dostępu, ponieważ jest to teren zajmowany przez poligon wojskowy.

Ponad 24% ogólnej powierzchni miasta stanowią lasy i grunty leśne. Użytki rolne zajmują powierzchnię 2785 ha, 65 % tej powierzchni zajmują grunty orne, 24% pastwiska, natomiast sady i łąki 11%. Wszystkie tereny zielone zajmują prawie 30% powierzchni miasta. W Toruniu są to głównie lasy; duży udział mają także ogródki działkowe i tereny zieleni urządzonej (parki, zieleńce, skwery, zieleń osiedlowa i przydomowa, zieleń przyuliczna i cmentarna) oraz charakterystyczna dla Torunia zieleń forteczna. Największe nasycenie zielenią występuje w dzielnicach: Bielany, Bydgoskie Przedmieście, Kaszczorek, Rudak oraz na osiedlach Na Skarpie i Winnica.

OBSZARY CHRONIONE NA MOCY ODRĘBNYCH PRZEPISÓW

W granicach miasta Torunia znajdują się następujące obszary prawnie chronione:

- rezerwaty przyrody: „Rzeka Drwęca”, „Kępa Bazarowa”;

- Obszar Chronionego Krajobrazu „Obszar wydmowy na południe od Torunia”;

- Obszar Chronionego Krajobrazu „Obszar strefy krawędziowej Kotliny Toruńskiej”;

- Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Drwęcy;

- pomniki przyrody;

- zespoły przyrodnicze podlegające ochronie konserwatorskiej.

Rezerwaty przyrody

Rezerwat przyrody „Kępa Bazarowa” zajmuje wschodnią część wyspy o tej samej nazwie, o powierzchni 32,4 ha. Jest to rezerwat leśny, gdzie głównym celem ochrony jest łęg wierzbowo – topolowy o cechach zbiorowiska naturalnego. W drzewostanie zespołu dominują topole i klony jesionolistne. Na terenie rezerwatu występują również stosunkowo rzadkie w tej części Polski klon polny i olsza szara oraz rośliny chronione: porzeczka czarna, kruszyna pospolita, kalina koralowa, turówka wonna i kruszczyk szerokolistny.

Rezerwat wodny ichtiofaunistyczny „Rzeka Drwęca” został powołany w 1961 r. w celu ochrony środowiska wodnego, a w szczególności dla ochrony pstrąga, troci, łososia i certy. Ochroną rezerwatową objęty jest dolny fragment rzeki Drwęcy oraz 5 metrowy pas terenu przylegający do brzegów rzeki.

Obszary Chronionego Krajobrazu

Obszar Chronionego Krajobrazu „Obszar wydmowy na południe od Torunia” zajmuje tereny w części południowej i tworzony jest przez kompleks wydm śródlądowych rozwiniętych na wyższych poziomach terasowych pradoliny Wisły. W większości obszar chronionego krajobrazu leży na terenie poligonu wojskowego.

Użytki ekologiczne

W Toruniu ustanowione są dwa użytki ekologiczne. Jeden z nich zlokalizowany jest w północno – wschodniej części miasta, w rejonie ul. Przy Lesie. Jest nim nieużytek rolniczy z glinianką o powierzchni 2,86 ha porośniętą brzozą, osiką i wierzbą w wieku 30 lat.

Drugi użytek ekologiczny nosi nazwę "Dąbrowa w Kaszczorku". Jest to zadrzewiony fragment stoku wydmy śródlądowej, usytuowany w dzielnicy Torunia o nazwie "Kaszczorek" - pomiędzy ulicami Szczęśliwą, Światowida i Dożynkową. Zajmuje powierzchnię 0,47 ha. Dominującym gatunkiem drzew jest dąb, ale rosną tutaj też sosny pospolite, klony zwyczajne i jesion wyniosły.

Pomniki przyrody

W granicach miasta Torunia zlokalizowanych jest obecnie 47 pomników przyrody, w tym drzewa i skupiska drzew, z tak ciekawymi okazami jak np. cypryśnik błotny w "Dolinie Marzeń" i skupisko trzech drzew gatunku miłorząb dwuklapowy na terenie Ogrodu Zoobotanicznego. Pomnikiem przyrody jest także głaz narzutowy o obwodzie 12,7 m i wysokości 2,1 m znajdujący się w wyrobisku ceglanym na Rudaku. znajduje się 28 pomników przyrody. Największe skupisko pomnikowych drzew (13) znajduje się w parku przy Szpitalu na Bielanach.

Obszary NATURA 2000

W Toruniu zostały ustanowione trzy obszary NATURA 2000:

1. Forty w Toruniu(kod obszaru PLH040001) o powierzchni 12.9 ha, w całości leżące w mieście. Obszar obejmuje stare fortyfikacje obronne. Jest to zespół XIX wiecznych fortów, w ich korytarzach gromadzi się każdej zimy duża liczba hibernujących nietoperzy. Do najważniejszych należą: Fort IV, V, XIII, XV oraz Bateria Pancerna Haubic 150 mm.

2. Dolina Dolnej Wisły(kod obszaru PLB040003) - obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Powierzchnia obszaru „Dolina Dolnej Wisły” w granicach miasta Torunia ma powierzchnię 1490,2 ha. Obszar  ten obejmuje odcinek doliny Wisły, w jej dolnym biegu, począwszy od Włocławka do Przegalina. Rzeka płynie w dużym stopniu naturalnym korytem, z namuliskami, łachami piaszczystymi i wysepkami. W dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie torfowiska niskie. Brzegi pokrywają zarośla wierzbowe, lasy łęgowe, pola uprawne i pastwiska. Obszar stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej z uwagi na fakt występowania co najmniej 44 gatunków ptaków z Załącznika I do Dyrektywy Ptasiej oraz 4 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi. Na tym obszarze gniazduje około 180 gatunków ptaków oraz występuje bardzo ważny teren zimowiskowy bielika.

3. Leniec w Barbarce(kod obszaru PLH040043), o powierzchni 4,1 ha. Obszar znajduje się na północno-wschodnich obrzeżach miasta Torunia, przy osadzie leśnej Barbarka (dawna stacja kolejowa), w otoczeniu skrzyżowania torów kolejowych i drogi leśnej (ul. Pawia). Stanowisko leńca głównie obejmuje fragment świetlistej dąbrowy oraz mozaikę zarośli osikowych, ciepłolubnych okrajków i trawiastych muraw na południowy wschód od skrzyżowania.

Bezpośrednio w sąsiedztwie miasta znajdują się inne tereny objęte ochroną w ramach sieci Natura 2000 - „Dybowska Dolina Wisły” i „Nieszawska Dolina Wisły”. Planowane jest także utworzenie obszaru ochrony „Wydmy Kotliny Toruńskiej”, w obrębie którego znaleźć mają się tereny południowej części miasta.

Kody sytuacji przekroczenia

Każdemu obszarowi, na którym stwierdzono (w wyniku pomiarów czy modelowania) przekroczenie wartości dopuszczalnej lub docelowej dla poszczególnych zanieczyszczeń nadawany jest tzw. kod sytuacji przekroczenia. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza[1]), składa się on z sześciu pól:

-               kod województwa (dwa znaki),

rok referencyjny (dwie cyfry),

skrót nazwy strefy (trzy znaki),

symbol zanieczyszczenia,

symbol czasu uśredniania stężeń przekraczających poziom dopuszczalny (dla pyłu zawieszonego PM10są to stężenia średniodobowe – d oraz stężenia średnioroczne - a),

numer kolejny obszaru przekroczeń w strefie (dwie cyfry).

W dalszej części Programu omówione są szczegółowo obszary przekroczeń. Każdemu nadano unikalny kod jednoznacznie identyfikujący obszar, np. Kp11mTrPM10d01.

Substancja objęta Programem

W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie kujawsko-pomorskim, dokonanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, w 2011 roku wyznaczono strefy, dla których wystąpiły ponadnormatywne stężenia przynajmniej jednej z normowanych substancji i które zostały zakwalifikowane jako strefy C, a tym samym zostały zobligowane do opracowania programu ochrony powietrza (POP).

Wyniki oceny zanieczyszczenia powietrza dla lat 2006-2011 ze względu na standardy jakości powietrza, tj. poziomy dopuszczalne stężeń pyłu zawieszonego PM10w strefie miasto Toruń przedstawiono w tabeli poniżej.

Klasy strefy miasto Toruń uzyskane w wyniku rocznych ocen jakości powietrza (określone dla ochrony zdrowia ludzi według poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10)

Na podstawie zestawienia wyników ocen jakości powietrza, można stwierdzić, że w całym niemal analizowanym okresie, poza rokiem 2007, naruszane były standardy jakości powietrza w zakresie zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10, a strefa miasto Toruń otrzymywała klasę wynikową C biorąc pod uwagę kryterium ochrony zdrowia mieszkańców (w 2007 roku – klasa A). Zaliczenie strefy do klasy C oznacza konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń i zakwalifikowanie strefy do opracowania programu ochrony powietrza.

W poniższej tabeli przedstawiono poziomy dopuszczalne dla pyłu zawieszonego PM10, obowiązujące na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu[2]).

Wartości kryterialne do klasyfikacji stref dla terenu kraju, ze względu na ochronę zdrowia – wartości poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10

Wyniki pomiarów jakości powietrza

Monitoring zanieczyszczeń powietrza w 2011 roku w strefie miasto Toruń, w zakresie pyłu zawieszonego PM10, realizowany był w oparciu o 2 stacje pomiaru tła miejskiego prowadzone przez WIOŚ w Bydgoszczy: Toruń-Kaszownik zlokalizowaną przy ul. Przy Kaszowniku oraz Toruń-Policja, zlokalizowaną przy ul. Dziewulskiego.

Stacje pomiaru pyłu PM10w strefie miasto Toruń

Lokalizacja stanowisk pomiarowych pyłu zawieszonego PM10w strefie miasto Toruń

Poniżej przedstawiono szczegółowo wyniki pomiarów stężeń pyłu zawieszonego PM10w roku 2011, które stanowiły podstawę do opracowania programu ochrony powietrza, oraz zestawiono wyniki pomiarów z lat wcześniejszych.

Strefa miasto Toruń w 2011 roku została zakwalifikowana do klasy C ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego stężeń pyłu zawieszonego PM10o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny na stanowisku przy ul. Dziewulskiego. Na stanowisku przy ul. Przy Kaszowniku normy jakości powietrza nie zostały przekroczone. Na stanowisku przy ul. Dziewulskiego pomiar prowadzony jest metodą manualną, na stanowisku przy ul. Przy Kaszowniku metodą automatyczną.

Na stanowisku przy ul. Dziewulskiego (Toruń-Policja) stężenia pyłu zawieszonego PM10o okresie uśredniania wyników 24 godziny wyniosły 70,0 μg/m3i przekroczyły poziom dopuszczalny o 20,0 μg/m3.

W latach 2006-2010 odnotowywano przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w każdym roku, poza rokiem 2007, a w 2010 także przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy.

Wyniki pomiarów stężeń pyłu zawieszonegoPM10w strefie miasto Toruń w 2011 roku, na tle lat 2006-2010[3]) 

* pomiary, które nie spełniały wymagań zawartych w Tabelach 2 i 3 Załącznika nr 6 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 5 poz.31 z 2009 r.)

Zaliczenie strefy do klasy C w 2011 roku ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10oznacza konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń i zakwalifikowanie strefy do opracowania programu ochrony powietrza.

Charakterystyka techniczno-ekologiczna punktowych źródeł emisji

Zmiana struktury oraz spadek znaczenia przemysłu na rzecz wzrostu znaczenia sektora usług w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku spowodowała istotne obniżenie emisji ze źródeł przemysłowych. Głównymi przyczynami tych zmian było :

- zmniejszenie produkcji,

- modernizacja technologii przemysłowych i wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań,

- instalowanie urządzeń redukujących emisje,

- poprawa jakości paliwa używanego w dużych elektrociepłowniach,

- zaostrzanie przepisów związanych z emisją zanieczyszczeń z dużych instalacji energetycznych i przemysłowych.

Największeinstalacjena terenie strefy miasto Toruń stanowią „Elana” S.A. oraz Toruńska Energetyka CERGIA S.A[4]), jednak, ze względu na charakter emisji (emisja zorganizowana, wysokie emitory, zastosowanie technik odpylania), stężenia pyłu w strefie pochodzące z tego źródła nie są wysokie.

Na pył PM10(w skład którego wchodzi pył PM2,5) obecny w atmosferze składa się mieszanina cząstek emitowanych bezpośrednio do atmosfery (cząstki pierwotne) oraz cząstek wtórnych, które powstają w atmosferze z gazów macierzystych. Prekursorami pyłów wtórnych są przede wszystkim tlenki siarki, tlenki azotu i amoniak. Substancje te w trakcie przemian chemicznych stają się cząsteczkami stałymi i wchodzą w skład pyłu PM2,5. Czas jaki jest potrzebny na przemiany chemiczne oraz oddziałujące w tym czasie warunki meteorologiczne (głównie wiatr przenoszący te bardzo drobne cząsteczki na dalekie odległości) powodują, iż dość wysoki udział w pyle PM10w strefie ma napływ spoza strefy, w tym napływ z wysokich emitorów z terenu całego kraju. Jednak w wyniku wdrażania coraz ostrzejszych standardów emisji dla gazów i pyłów wpływ wysokich emitorów na stężenia pyłu PM10maleje i tendencja ta zostanie zachowana.

W większości przypadków w Polsce, i tak jest również w strefie miasto Toruń, ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego PM10związane są z tzw. „niską emisją”, pochodzącą z ogrzewania indywidualnego, gdzie, jako podstawowe paliwo używany jest węgiel, szczególnie ten o niskiej jakości – dużej zawartości popiołu i siarki, a jako źródło grzewcze używane są kotły o niskiej sprawności. Dodatkowo jest to związane z tym, iż bardzo drobny pył wchodzący w skład pyłu PM10tworzą aerozole dwutlenku siarki i azotu, których emisja w dużej mierze pochodzi ze spalania paliw stałych, a dla NO2dodatkowo z komunikacji.

Ze względu na rosnące ceny gazu oraz ciepła sieciowego obserwuje się tendencję do powrotu na ogrzewanie paliwem stałym. W wielu gospodarstwach domowych gazem ogrzewa się, gdy temperatury na zewnątrz nie spadają poniżej 0oC, a poniżej tej temperatury przechodzi się na ogrzewanie węglowe. Równie częste jest tzw. „dogrzewanie” coraz bardziej popularnymi kominkami opalanymi drewnem, nawet w kamienicach.

Bardzo dynamicznie narasta problem z zanieczyszczeniami transportowymi. W ciągu ostatnich kilku lat tj. w okresie 2005-2010 natężenie ruchu na sieci dróg krajowych zwiększyło się o 22%, w tym wzrost na drogach międzynarodowych wyniósł 21%, zaś na pozostałych drogach krajowych 23%. Wskaźnik wzrostu ruchu w latach 2005-2010 na drogach międzynarodowych wyniósł 1,20, a na pozostałych drogach krajowych 1,15. W 2010 roku wraz ze wzrostem znaczenia dróg w układzie funkcjonalnym wzrastał procentowy udział w ruchu samochodów ciężarowych z przyczepami i bez przyczep. Tendencja wzrostu natężenia ruchu cały czas się utrzymuje.

Udział pyłu z komunikacji w bilansie emisji nie jest dominujący, ale staje się coraz bardziej znaczący.

Największy udział w pyle zawieszonym PM10z komunikacji stanowi unos, czyli tzw. pył wtórny. Stężenia pochodzące od tego typu emisji zależą od jakości nawierzchni jezdni, ilości pojazdów, ich wagi, sposobu utrzymania jezdni. Wzrost liczby samochodów, a co za tym idzie częstsze migracje ludności, zły stan nawierzchni oraz powstawanie nowych odcinków dróg wiążą się ze wzrostem emisji, w szczególności emisji z zabrudzenia jezdni. Problem jest tym większy, że ilość używanych samochodów z roku na rok rośnie, a Polska jest ciągle w trakcie budowy nowoczesnej sieci drogowej, która umożliwiłaby płynne przemieszczanie się ciągle rosnącej liczby pojazdów. Brak autostrad, dróg szybkiego ruchu i obwodnic miast szczególnie negatywnie odbija się na stanie atmosfery w dużych aglomeracjach. Sytuację pogarszają jeszcze fatalnej jakości drogi lokalne (wąskie, zły stan techniczny, brak osobnych pasów ruchu dla komunikacji miejskiej), źle zorganizowany i nie dotowany transport publiczny, zła organizacja ruchu, brak dróg rowerowych.

Źródłem emisji PM10z rolnictwa są uprawy roślin hodowla zwierząt oraz spalanie w silnikach maszyn rolniczych. Bezpośrednio wpływ rolnictwa na stężenia w strefie miasto Toruń nie jest istotny, stanowi jednak element tła. Równocześnie jest to element, który jest najtrudniej zredukować, ze względu na brak możliwości technicznych oraz na charakter emisji (emisja okresowa).

Zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. z dnia 18 września 2012 r., poz. 1028) §6 pkt 7, bazy emisji dla strefy miasto Toruń zostały opracowane na podstawie analizy następujących dokumentów:

a) pozwoleń zintegrowanych oraz na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

b) wykazów rodzajów i ilości substancji wprowadzanych do powietrza, sporządzanych w ramach systemu opłat za korzystanie ze środowiska,

c) opisów technik i technologii dotyczących ograniczania wprowadzania substancji do powietrza,

d) danych znajdujących się w Krajowym Rejestrze Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń,

e) obowiązujących i zakończonych powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska,

f) raportów o oddziaływaniu przedsięwzięć na środowisko,

g) polityk, strategii, planów i programów o charakterze ogólnokrajowym.

Opracowując program ochrony powietrza dla strefy miasto Toruń wzięto pod uwagę ładunki emisji ze wszystkich możliwych źródeł antropogenicznych i naturalnych, również tych zlokalizowanych poza obszarem strefy. W celu stworzenia baz emisji wykorzystano szereg dokumentów (pozwoleń zintegrowanych, pozwoleń na emisje pyłów i gazów do powietrza, zgłoszeń instalacji, informacji o średnim dobowym ruchu, o liczbie i rozmieszczeniu ludności, o użytkowaniu terenu) uzyskanych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, starostw powiatowych oraz urzędów miast w województwie (dla określenia emisji napływowej spoza strefy), Urzędu Miasta w Toruniu oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.

Ze względu na rodzaj i zasięg wpływu oraz na wykonywane obliczenia modelowe utworzono następujące bazy emisji za 2011 r.:

- emisji punktowej – pochodząca ze źródeł przemysłowych technologicznych i energetycznych,

- emisji powierzchniowej – niska emisja z ogrzewania mieszkań i domów,

- emisji liniowej – związanej z transportem drogowym.

Bazy te zostały utworzone w celu wykorzystania ich do obliczenia rozkładów stężeń zanieczyszczeń i wykonania bilansów emisji. Bilanse zanieczyszczeń pyłem PM10, pochodzące od podmiotów korzystających ze środowiska, podano w podziale na emisję napływową oraz emisję ze strefy.

Wpływ emisji powierzchniowej i komunikacyjnej oraz niskiej emisji punktowej (o wysokości źródła do 30 m), a co za tym idzie zasięg imisji od nich pochodzących, ogranicza się do kilku lub kilkunastu kilometrów od źródła. Z tego względu emisję ze wszystkich typów źródeł analizowano wewnątrz strefy oraz w pasie 30 km wokół niej. Poza tym pasem brano pod uwagę wpływ emisji punktowej ze źródeł o wysokości powyżej 30 m z terenu województw sąsiednich objętych polem meteorologicznym oraz emisję z terenu pozostałej części kraju oraz Europy w postaci warunków brzegowych.

Bilans emisji pyłu zawieszonego PM10dla strefy miasto Toruń w 2011 r.

Procentowy udział typów źródeł w bilansie emisji dla strefy miasto Toruń w 2011 r.

Emisja pyłu zawieszonego PM10w strefie miasto Toruń

Emisja napływowa

Roczny ładunek emisji napływowej dla strefy miasto Toruń wynosi ponad 20,5 tys. Mg pyłu PM10. Największy udział przypada na emisję powierzchniową z pasa 30 km wokół strefy – ponad 8,0 tys. Mg (39%) oraz emisję punktową z wysokich źródeł spoza pasa 30 km – ponad 4,5 tys. Mg (22%) i emisje punktowa z pasa 30 km – ponad 4,2 tys. Mg (21%). Emisja z transportu z pasa 30 km wokół strefy stanowi 11%, a emisja z rolnictwa-7%.

Bilans emisji napływowej pyłu zawieszonego PM10dla strefy miasto Toruńw 2011 r.

Emisja z terenu strefy miasto Toruń

Emisja pyłu PM10z obszaru strefy miasto Toruń została zinwentaryzowana na poziomie 1,3 tys. Mg, z czego około 54% stanowi emisja powierzchniowa.

Bilans emisji pyłu zawieszonego PM10z obszaru strefy miasto Toruńw 2011 r.

Emisja punktowa

Wielkość emisji oszacowano na ponad 200 Mg, co stanowi 15% emisji ze strefy.

Obecnie wszystkie instalacje posiadające pozwolenia zintegrowane lub pozwolenia na emisję gazów i pyłów podlegają rygorystycznym, prawnym ograniczeniom co do ilości emitowanego pyłu całkowitego, co również w znacznej mierze redukuje pył PM10.

Emisja punktowa pyłu PM10z terenu strefy miasto Toruńw 2011 r.

Emisja powierzchniowa

Roczny ładunek emisji powierzchniowej pyłu zawieszonego PM10z terenu miasta Toruń wyniósł prawie 700 Mg, co stanowi 54% całkowitej emisji ze strefy.

Emisja powierzchniowa pyłu PM10z terenu strefy miasto Toruńw 2011 r.

Emisja liniowa

Emisja liniowa pyłu PM10wyniosła ponad 400 Mg, co stanowi 31% rocznej emisji z terenu strefy miasto Toruń.

Emisja liniowa pyłu zawieszonego PM10z terenu strefy miasto Toruńw 2011 r.

Warunki meteorologiczne w 2011 roku

Czynniki klimatyczne oraz warunki meteorologiczne są jednymi z podstawowych czynników wpływających na wielkość emisji substancji do powietrza oraz decydujących o poziomie stężeń. Poniższą analizę podstawowych elementów i zjawisk meteorologicznych wykonano dla pól meteorologicznych, uzyskanych za pomocą modeli WRF/CALMET i obejmujących obszar Torunia.

Warunki wietrzne

W roku 2011 na terenie strefy miasto Toruń średnia prędkość wiatru na poziomie 10 m wynosiła ok. 4,5 m/s. Na zamieszczonym poniżej rysunku rozkładu średniej rocznej wartości prędkości wiatru dla strefy miasto Toruń widoczny jest obszar obniżonej prędkości wiatru związany z terenem zurbanizowanym, który charakteryzuje się zwiększoną szorstkością terenu, a tym samym mniejszymi prędkościami wiatru. Analiza prędkości wiatrów z poszczególnych zakresów wskazuje, że najczęściej w roku 2011 występowały wiatry o prędkości 3,1-5,1 m/s – ponad 46% przypadków oraz wiatry o prędkościach z przedziału 5,1-8,2 m/s – 27% przypadków. Dla sezonu zimowego wartości te wynoszą odpowiednio 41% i 33%, a dla sezonu letniego 52% i 21%. W sezonie letnim zauważa się wyraźne zmniejszenie się dużych prędkości wiatru oraz wzrost udziału stanu ciszy atmosferycznej, zaś zimą sytuacja jest odwrotna: zwiększony jest udział silnych wiatrów, a zmniejszona jest częstość występowania cisz atmosferycznych.

Róża wiatru wskazuje na dominację wiatrów z sektora zachodniego (kierunki W, WSW i WNW) – prawie 35% przypadków. Wysoka była również frekwencja wiatru z kierunku południowo-wschodniego (8% kierunku SE).

W sezonie letnim najczęściej wiał wiatr z kierunku zachodniego W – 12%, zwiększył się udział wiatru z sektora północno-zachodniego (9% z kierunku NW). W sezonie zimowym natomiast najczęściej wiał wiatr z kierunków zachodnich tj.W, WSW, WNW – ponad 38%. Wyraźnie zmniejszył się udział wiatrów z kierunku północnego (2% z kierunku N).

Rozkład średniej rocznej wartości prędkości wiatru w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Róża wiatrów dla strefy miasto Toruń w 2011 r.

Prawdopodobieństwo występowania ciszy atmosferycznej i prędkości wiatru mniejszej niż 1,5 m/s, średnio wyniosło 4%.

Rozkład częstości występowania ciszy atmosferycznej i wiatrów o małej prędkości w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Temperatura powietrza

Średnia temperatura powietrza w Toruniu w 2011 roku wyniosła ponad 9,6°C. Rok 2011 na podstawie klasyfikacji termicznej wg H. Lorentz został uznany przez IMGW za ciepły, zaś miesiące kwiecień i czerwiec są sklasyfikowane jako anomalnie ciepłe. Najcieplejszymi miesiącami były lipiec i sierpień z średnią temperaturą dochodzącą do 20°C, najchłodniejszym miesiącem był luty z średnią temperaturą powietrza -3°C. Najwyższa temperatura przekraczająca 32°C wystąpiła w sierpniu, najniższa -18°C w lutym.

Przebieg średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Rozkład średniej rocznej wartości temperatury powietrza w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Opad atmosferyczny

Środkowa część województwa kujawsko-pomorskiego, do której należy Toruń charakteryzuje się najniższymi w Polsce rocznymi sumami opadu atmosferycznego. W roku 2011 suma roczna opadu wyniosła około 380 mm. Najwyższe sumy opadu wystąpiły w lipcu (około 100 mm), zaś najniższe w listopadzie (5 mm). W styczniu i grudniu średnie miesięczne sumy opadu wyniosły ok. 40 mm, w pozostałych miesiącach sumy opadu oscylowały wokół 20 mm.

Rozkład rocznej sumy opadu atmosferycznego w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Miesięczne sumy opadu atmosferycznego w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Wilgotność względna powietrza

Wilgotność względna powietrza atmosferycznego w Toruniu w roku 2011 wyniosła średnio około 68%. W Polsce średnia wilgotność względna powietrza waha się na poziomie 78 - 84%, dlatego polski klimat uznany jest za wilgotny. Wilgotność powietrza uzyskana w analizowanym roku jest nieco niższa od typowych wartości uzyskiwanych, co może być spowodowane niskimi opadami jakie odnotowano w 2011 roku.

Rozkład średniej rocznej wartości wilgotności względnej powietrza atmosferycznego w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Miąższość warstwy mieszania

Warstwa mieszania to objętość atmosfery, w której substancje zanieczyszczające ulegają rozprzestrzenianiu. Niskie położenie warstwy inwersyjnej utrudnia dyspersję zanieczyszczeń. Ze względu na dużą emisję ciepła tereny zurbanizowane mają znacznie podniesioną wysokość warstwy inwersyjnej w stosunku do pozostałych obszarów. Na terenie Torunia w roku 2011 średnia roczna miąższość warstwy mieszania utrzymuje się na poziomie 1000 m, zaś na obszarach pozamiejskich wynosi poniżej 700 m.

Według przebiegu rocznego średnich miesięcznych wartości miąższości warstwy mieszania najgorsze warunki do rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń (niskie położenie warstwy inwersji) występują w miesiącach zimowych.

Rozkład średniej miesięcznej miąższości warstwy mieszania w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Przebieg średnich miesięcznych wartości m miąższości warstwy mieszania w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Klasa równowagi atmosfery

Bardzo istotnym parametrem dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń jest klasa równowagi atmosfery Pasquilla, która opisuje pionowe ruchy powietrza związane z gradientem temperatury i prędkością wiatru, a które z kolei decydują o ruchu zanieczyszczonego powietrza w smudze.

W zależności od różnicy temperatur powietrza wznoszącego się i powietrza otaczającego wyróżnia się w atmosferze trzy podstawowe stany równowagi: chwiejną, obojętną i stałą. Pomiędzy nimi wyróżnia się stany pośrednie.

W meteorologii powszechnie przyjęty jest podział na 6 klas równowagi atmosfery:

1 – ekstremalnie niestabilne warunki (równowaga bardzo chwiejna),

2 – umiarkowanie niestabilne warunki (równowaga chwiejna),

3 – nieznacznie niestabilne warunki (równowaga nieznacznie chwiejna),

4 – neutralne warunki (równowaga obojętna),

5 – nieznacznie stabilne warunki (równowaga stała),

6 – umiarkowanie stabilne warunki (równowaga bardzo stała).

Spośród wymienionych klas niezbyt korzystne dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń są – 1 i 2, ze względu na to, iż smuga spalin na skutek intensywnych ruchów powietrza to wznosi się to opada, a bardzo niekorzystne są 5 i 6, przy których występują warunki inwersyjne i zanieczyszczenia utrzymują się na niskich wysokościach (nie mają warunków do rozproszenia).

Najczęściej w ciągu roku (44% przypadków) w Toruniu występowała klasa równowagi atmosfery 4, która reprezentuje neutralne warunki. Bardzo rzadko (jedynie 0,1% przypadków) występowała klasa 1, określana jako ekstremalnie niestabilna. W miesiącach zimowych wyraźnie dominuje klasa równowagi atmosfery 4. Natomiast w miesiącach letnich zwiększa się udział klas niekorzystnych, zwłaszcza klasy 3 i klasy 2, oznaczające warunki równowagi chwiejnej.

Częstość występowania klas równowagi atmosfery Pasquilla w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Udział klas równowagi atmosfery Pasquilla w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Stężenia pyłu zawieszonego PM10w strefie miasto Toruń w 2011 r.

Wyniki modelowania wskazują, że na terenie miasta Torunia występują wysokie stężenia pyłu PM10, powodujące przekroczenia poziomu dopuszczalnego w zakresie stężeń średnich dobowych oraz średnich rocznych. Stężenia ponadnormatywne występują w centrum miasta, gdzie dochodzą maksymalnie do 86,7 µg/m3(24h) oraz do 45,0 µg/m3(rok).

Stężenia pyłu PM10o okresie uśredniania wyników 24h w strefie miasto Toruń pochodzące z łącznej emisji wszystkich typów w 2011 r.

Stężenia pyłu PM10o okresie uśredniania wyników rok w strefie miasto Toruń pochodzące z łącznej emisji wszystkich typów w 2011 r.

Obszary przekroczeń

Diagnoza stanu aerosanitarnego miasta Toruń wskazuje na występowanie obszarów z naruszonymi standardami jakości powietrza atmosferycznego – dwóch z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń PM10o okresie uśredniania wyników 24 godziny oraz dwóch z przekroczonym poziomem dopuszczalnym stężeń średniorocznych.

Przekroczenia poziomu dopuszczalnego stężeń 24-godzinnych pyłu PM10

1. Obszar przekroczeńKp11mTrPM10d01zlokalizowany jest w centralnej części miasta Toruń; zajmuje powierzchnię 383,8 ha, zamieszkiwany jest przez 20,0 tys. osób; jest to obszar o charakterze miejskim; emitowany ładunek PM10ze wszystkich typów źródeł wynosi 367,8 Mg; stężenia średnie dobowe osiągają maksymalnie 86,7 µg/m3, stężenia średnie roczne osiągają maksymalnie 45,0 µg/m3; maksymalna liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego wynosi 111; w stężeniach przeważa emisja powierzchniowa, emisja liniowa oraz napływ zanieczyszczenia spoza strefy miasta Toruń.

Obszar przekroczeń poziomu dopuszczalnego PM1024h Kp11mTrPM10d01 w mieście Toruń w 2011 r.

2. Obszar przekroczeńKp11mTrPM10d02zlokalizowany jest we wschodniej części miasta Toruń, w okolicy skrzyżowania Szosy Lubickiej i ul. Winnej; zajmuje powierzchnię 10,9 ha, zamieszkiwany jest przez 200 osób; jest to obszar o charakterze miejskim; emitowany ładunek PM10ze wszystkich typów źródeł wynosi 4,9 Mg; stężenia średnie dobowe osiągają maksymalnie 55,6 µg/m3, stężenia średnie roczne osiągają maksymalnie 30,45 µg/m3; maksymalna liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego wynosi 40; w stężeniach przeważa emisja liniowa oraz napływ zanieczyszczenia spoza strefy miasta Toruń.

Obszar przekroczeń poziomu dopuszczalnego PM1024h Kp11mTrPM10d02 w mieście Toruń w 2011 r.

Przekroczenia poziomu dopuszczalnego stężeń średniorocznych pyłu PM10

1. Obszar przekroczeńKp11mTrPM10a01zlokalizowany jest w centralnej części miasta Toruń; zajmuje powierzchnię 18,5 ha, zamieszkiwany jest przez ok. 10 tys. osób; jest to obszar o charakterze miejskim; emitowany ładunek PM10ze wszystkich typów źródeł wynosi 58,4 Mg; stężenia średnie dobowe osiągają maksymalnie 86,7 µg/m3, stężenia średnie roczne osiągają maksymalnie 44,2 µg/m3; maksymalna liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego wynosi 108; w stężeniach przeważa emisja powierzchniowa.

Obszar przekroczeń poziomu dopuszczalnego PM10rok Kp11mTrPM10a01 w mieście Toruń w 2011 r.

2. Obszar przekroczeńKp11mTrPM10a02zlokalizowany jest w centralnej części miasta Toruń; zajmuje powierzchnię 14,4 ha, zamieszkiwany jest przez ok. 7 tys. osób; jest to obszar o charakterze miejskim; emitowany ładunek PM10ze wszystkich typów źródeł wynosi 29,7 Mg; stężenia średnie dobowe osiągają maksymalnie 84,9 µg/m3, stężenia średnie roczne osiągają maksymalnie 45,0 µg/m3; maksymalna liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego wynosi 111; w stężeniach przeważa emisja powierzchniowa.

Obszar przekroczeń poziomu dopuszczalnego PM10rok Kp11mTrPM10a02 w mieście Toruń w 2011 r.

Załącznik Nr 2  do Uchwały Nr XLII/699/13
Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego
z dnia 28 października 2013 r.

Podstawowe kierunki działań niezbędnych do przywracania standardów jakości środowiska wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym planowanych działań i wykazem podmiotów, do których skierowane są obowiązki

Podstawowe kierunki działań

Działania kierunkowe są to wszelkie działania, których wdrażanie spowoduje obniżenie emisji pyłu PM10, będące przykładem dobrej praktyki w zagospodarowaniu przestrzennym, działalności gospodarczej oraz życiu codziennym społeczeństwa, które w miarę możliwości technicznych i ekonomicznych powinny być wdrażane do codziennej praktyki.

1. W zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno – bytowej i technologicznej) – pierwotnej i wtórnej w zakresie aerozoli:

- rozbudowa centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną,

- zmiana paliwa na inne o mniejszej zawartości popiołu lub zastosowanie energii elektrycznej, względnie indywidualnych źródeł energii odnawialnej,

- zmniejszanie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez ograniczanie strat ciepła – termomodernizacja budynków,

- ograniczanie emisji z niskich rozproszonych źródeł technologicznych,

- zmiana technologii i surowców stosowanych w rzemiośle, usługach i drobnej wytwórczości wpływająca na ograniczanie emisji pyłu PM10.

2. W zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi:

- usprawnianie infrastruktury recyklingu, w celu ułatwienia zbiórki odpadów,

- zachęcenie do stosowania kompostowników,

- stworzenie specjalnego systemu programów zbiórki odpadów zielonych pochodzących z ogrodów,

- zbiórka makulatury,

- prowadzenie kampanii edukacyjnych, informujących społeczeństwo o zagrożeniach dla zdrowia płynących ze spalania śmieci poza instalacjami do tego służącymi.

3. W zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej) – pierwotnej i wtórnej:

- kontynuacja modernizacji taboru komunikacji miejskiej,

- wprowadzenie nowych niskoemisyjnych paliw i technologii, szczególnie w systemie transportu publicznego i służb miejskich,

- szkolenia kierowców i obsługi maszyn dotyczące zmniejszenia emisji poprzez odpowiednie użytkowanie pojazdów,

- stosowanie zachęt finansowych do wymiany pojazdów na bardziej przyjazne środowisku.

4. W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – energetyczne spalanie paliw:

- ograniczenie wielkości emisji pyłu PM10poprzez optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawności procesu produkcji energii,

- stosowanie technik gwarantujących zmniejszenie emisji substancji do powietrza,

- stosowanie technik odpylania spalin o dużej efektywności,

- stosowanie oprócz spalania paliw odnawialnych źródeł energii,

- zmniejszenie strat przesyłu energii.

5. W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – źródła technologiczne:

- stosowanie efektywnych technik odpylania gazów odlotowych.

6. W zakresie edukacji ekologicznej i reklamy:

- kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie konieczności oszczędzania energii cieplnej i elektrycznej oraz uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej jakości,

- prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości spalania odpadów (śmieci) połączonych z ustanawianiem mandatów za spalanie odpadów (śmieci), nakładanych przez policję lub straż miejską na terenie miasta,

- uświadamianie społeczeństwa o korzyściach płynących z użytkowania scentralizowanej sieci cieplnej, termomodernizacji i innych działań związanych z ograniczeniem emisji niskiej,

- promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych źródeł ciepła,

- wspieranie przedsięwzięć polegających na reklamie oraz innych rodzajach promocji towaru i usług propagujących model konsumpcji zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, w tym w zakresie ochrony powietrza,

- działania promocyjne zachęcające do korzystania z transportu publicznego.

7. W zakresie planowania przestrzennego:

- uwzględnianie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobów zabudowy i zagospodarowania terenu umożliwiających ograniczenie emisji pyłu PM10poprzez działania polegające na:

wprowadzaniu zieleni ochronnej i urządzonej oraz niekubaturowe zagospodarowanie przestrzeni publicznych miasta (place, skwery),

wprowadzaniu obszarów zielonych i wolnych od zabudowy celem lepszego przewietrzania miasta,

w przypadku stosowania w nowych budynkach indywidualnych systemów grzewczych zakaz stosowania paliw stałych.

Harmonogram rzeczowo-finansowy dla działań naprawczych

Poniżej w tabelach zestawiono działania naprawcze niezbędne i możliwe do realizacji, które mają na celu przywrócenie standardów jakości powietrza w zakresie stężeń pyłu PM10Wymienione działania powinny być realizowane w miarę możliwości finansowych.

Termin realizacji Programu ustala się na 31.12.2022 r.

Termin realizacji Programu ustala się na 10 lat, ze względu na szeroko zakrojone działania naprawcze, szczególnie w zakresie redukcji emisji z ogrzewania indywidualnego (KpmTrZSO). Działania te wymagają wysokich nakładów finansowych oraz rozległych prac, wykonanie których nie jest możliwe w krótszym czasie.

Plan działań krótkoterminowych

Propozycje działań krótkoterminowych w strefie miasto Toruń dla pyłu PM10*

* w Planie Działań Krótkoterminowych dla strefy miasto Toruń uruchamianie działań krótkoterminowych będzie odbywało się przy przekroczeniu wartości dopuszczalnych średnich dobowych lub alarmowych pyłu zawieszonego PM10.

Obowiązki organów administracji i podmiotów w celu realizacji zadań Planu

Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowegojest zobowiązany do:

1. Uzupełnienia planów zarządzania kryzysowego (o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.) o zadania określone planami działań krótkoterminowych;

2. Podejmowania decyzji o ogłoszeniu alertu;

3. Podejmowania decyzji o odwołaniu alertu lub o zmianie poziomu alertu;

4. Powiadamiania odpowiednich organów (prezydenta) oraz służb (policji, pogotowia) o ogłoszeniu, odwołaniu bądź zmianie poziomu alertu oraz o konieczności podjęcia działań określonych planem działań krótkoterminowych;

5. Zamieszczania powiadomienia o ogłoszeniu bądź odwołaniu alertu, jego obszarze, czasie trwania, powodach wystąpienia oraz o zaleceniach dla ludności na stronie internetowej wojewody kujawsko-pomorskiego;

6. Przekazania komunikatu o ogłoszeniu bądź odwołaniu alertu, jego obszarze, czasie trwania, powodach wystąpienia oraz o zaleceniach dla ludności do lokalnego radia, telewizji i prasy;

7. Koordynowania wdrażania działań i wspomagania służb lokalnych.

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiskajest zobowiązany do:

1. Bieżącego monitoringu jakości powietrza w zakresie pyłu PM10w strefie miasto Toruń;

2. Powiadamiania Zarządu Województwa oraz WZZK o wystąpieniu przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu PM10, wraz z obszarem tego przekroczenia oraz przewidywanym czasem trwania oraz o ustąpieniu tego ryzyka;

3. Powiadamiania Zarządu Województwa oraz WZZK o wystąpieniu przekroczenia poziomu informowania lub alarmowego pyłu zawieszonego PM10, wraz z obszarem tego przekroczenia oraz przewidywanym czasem trwania oraz o zaniku wystąpienia przekroczenia (spadku stężeń poniżej wartości progowej);

4. Sprawowania nadzoru wykonywania działań określonych w planie działań krótkoterminowych przez prezydenta miasta oraz inne podmioty;

5. Nakładania zaleceń pokontrolnych oraz kar pieniężnych w zakresie realizacji planu działań krótkoterminowych.

Organy samorządowezobligowane są do:

1. Określenia obszarów, w których przeważa ogrzewanie indywidualne, węglowe, w których w razie potrzeby należy nasilić kontrole jakości spalanego paliwa;

2. Określenia obszarów, w których występuje duża ilość kominków, które nie są podstawowym sposobem ogrzewania mieszkań i w których w razie potrzeby należy nasilić kontrole zakazu dogrzewania kominkami;

3. Uzgodnienia z lokalnymi zarządcami transportu miejskiego możliwości bezpłatnego przewozu pasażerów w dniach alertowych;

4. Powiadamiania lokalnego zarządu dróg, o uruchomieniu działań krótkoterminowych;

5. Powiadamiania lokalnych służb (straży miejskiej, policji) o uruchomieniu działań krótkoterminowych oraz o uruchomieniu wzmożonych kontroli;

6. Powiadamiania dyrektorów placówek szkolno-opiekuńczych o ogłoszeniu bądź odwołaniu alertu, jego obszarze, czasie trwania, powodach wystąpienia oraz o konieczności podjęcia działań z planu działań krótkoterminowych;

7. Zamieszczania powiadomienia o ogłoszeniu bądź odwołaniu alertu, jego obszarze, czasie trwania, powodach wystąpienia oraz o zaleceniach dla ludności na stronie internetowej powiatu/miasta.

Dyrektorzy szpitali, oddziałów ratunkowych, pogotowia oraz przychodnizobowiązani są do:

1. Powiadomienia personelu o ogłoszeniu bądź odwołaniu alertu, jego obszarze, czasie trwania, powodach wystąpienia oraz o zalecanym postępowaniu w czasie trwania alertu;

2. Zapewnienia odpowiedniej obsady koniecznej do podjęcia ewentualnych wzmożonych działań w związku z możliwą, większą zachorowalnością.

Sposób zachowania sięobywateliw przypadku ogłoszenia alertu:

- stosować się do zaleceń i nakazów organów samorządowych oraz instytucji porządkowych,

- przestrzegać zakazów i nakazów wprowadzonych w związku z realizacją działań krótkoterminowych,

- starać się nie przebywać na powietrzu oraz nie wietrzyć mieszkań, w obszarach, gdzie występują nadmierne stężenia,

- dzieci przedszkolne i żłobkowe nie powinny być wyprowadzane na spacer w dniach i na terenach, gdzie występują nadmierne stężenia zanieczyszczeń,

- ograniczyć swoją aktywność fizyczną na otwartej przestrzeni,

- w miarę możliwości należy ograniczyć własną emisję zanieczyszczeń, poprzez:

zaniechanie (w miarę możliwości) korzystania z samochodów osobowych,

ograniczenie spalania węgla w piecach lub przejście w miarę możliwości na inne paliwo niskoemisyjne (gaz, prąd, olej opałowy),

nie palenie ognisk w ogrodach,

nie używanie grilli,

nie używanie kosiarek spalinowych.

Załącznik Nr 3  do Uchwały Nr XLII/699/13
Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego
z dnia 28 października 2013 r.

Obowiązki organów i podmiotów na terenie strefy miasto Toruń

Realizacja programu ochrony powietrza wymaga współpracy wielu stron oraz bieżącej oceny postępów prac. W tym celu określone zostały zakresy kompetencji dla poszczególnych organów administracji i instytucji, bariery prawne inne związane z polityką Państwa uniemożliwiające skuteczne realizowanie Programu oraz obowiązki najwyższych organów władzy w Państwie, a także władz lokalnych.

Obowiązki Rządu Rzeczypospolitej Polskiej:

1. Opracowanie polityki energetycznej państwa uwzględniającej problemy ochrony powietrza.

2. Likwidacja utrudnień prawnych uniemożliwiających skuteczne realizowanie programów ochrony powietrza, w tym w szczególności:

- utrudniających prowadzenie przez gminy Programów Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE), poprzez dofinansowanie wymiany kotłów grzewczych u osób fizycznych,

- umożliwiających wprowadzanie w miastach stref ograniczonej emisji komunikacyjnej,

- umożliwiających dofinansowanie eksploatacji proekologicznych systemów grzewczych.

3. Uwzględnienie w polityce fiskalnej, szczególnie dotyczącej płatników podatku dochodowego od osób fizycznych, ulg związanych z instalacją urządzeń powodujących wprowadzanie mniejszych ilości zanieczyszczeń do środowiska.

4. Prowadzenie na poziomie państwa efektywnej, szeroko zakrojonej polityki edukacyjno-informacyjnej w celu uświadomienia zagrożeń dla zdrowia związanych z zanieczyszczeniem powietrza.

Program ochrony powietrza, stanowiąc akt prawa miejscowego, nakłada szereg obowiązków na organy administracji, podmioty korzystające ze środowiska oraz inne jednostki organizacyjne.

Głównie władze lokalne mają kompetencje i mogą efektywnie przeciwdziałać naruszeniom standardów jakości środowiska, w tym powietrza, poprzez plany zagospodarowania przestrzennego, oceny oddziaływania na środowisko, pozwolenia na emisje, pozwolenia na budowę oraz lokalne uregulowania prawne, np. zachęty finansowe skierowane do osób fizycznych.

Istotnym elementem umożliwiającym realizację postanowień programu ochrony powietrza jest przeniesienie podstawowych założeń i kierunków działania do wszystkich strategicznych dokumentów i polityk na szczeblu województwa, powiatów i gmin. Pozwoli to na efektywne i sprawne współdziałanie odpowiedzialnych za jego realizację jednostek organizacyjnych oraz planowe realizowanie przyszłych inwestycji.

Zarząd Województwa, w związku z realizacją programu ochrony powietrza, jest odpowiedzialny za:

1. Zbieranie informacji o stopniu realizacji zadań zapisanych w Programie oraz przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw środowiska informacji o realizacji POP (Art. 94 ust. 2a POŚ). Gromadzenie i analizę składanych przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast oraz starostów powiatów sprawozdań z realizacji działań ujętych w niniejszym Programie.

2. Opracowywanie i przedkładanie, co 3  lata, ministrowi właściwemu do spraw środowiska sprawozdań z realizacji programu ochrony powietrza.

3. Uwzględnianie w aktualizowanych lub zmienianych dokumentach strategicznych województwa zagadnień związanych z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń do powietrza.

4. Współpracę z organizacjami ekologicznymi w zakresie prowadzenia edukacji ekologicznej i promocji w zakresie:

- korzystania z transportu publicznego, ścieżek rowerowych, ruchu pieszego;

- wykorzystania ogrzewania proekologicznego, w tym alternatywnych źródeł energii;

- propagowania działań zmierzających do oszczędzania energii.

Organ samorządu powiatowegojest zobowiązany do:

1. Kompleksowego uwzględniania w strategicznych dokumentach powiatów zagadnień ochrony powietrza.

2. Prowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie szkodliwości zanieczyszczeń powietrza.

Organ samorządu gminnegojest zobowiązany do:

1. Przekazywania organowi przyjmującemu Program informacji o wydawanych decyzjach, w szczególności: decyzjach administracyjnych zawierających informacje o emisji zanieczyszczeń do powietrza, pozwoleniach na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza, pozwoleniach zintegrowanych, decyzjach zobowiązujących do wykonywania pomiarów emisji oraz informacji o przyjmowanych w trybie art. 152 ustawy POŚ – zgłoszeniach eksploatacji instalacji.

2. Realizacji działań wynikających z podstawowych kierunków i zakresów działań zapisanych w programie ochrony powietrza, mających na celu w szczególności ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł bytowo-komunalnych.

3. Kompleksowego uwzględniania w strategicznych dokumentach miast i gmin zagadnień ochrony powietrza.

4. Prowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie szkodliwości zanieczyszczeń powietrza.

5. Wprowadzania stref ograniczonego ruchu pojazdów w miastach, w których istnieją możliwości techniczne, logistyczne i ekonomiczne.

6. Usprawniania ruchu miejskiego, eliminacja zatorów drogowych poprzez wdrażanie systemów sterowania ruchem.

7. Tworzenia atrakcyjnego systemu komunikacji zbiorowej w celu zastępowania komunikacji indywidualnej.

8. Tworzenia ścieżek rowerowych i ciągów ruchu pieszego.

Sprawozdania o wdrożonych działaniach na terenie strefy, w celu realizacji zadań wynikających z programu ochrony powietrza, organ samorządu gminnego powinien na bieżąco przekazywać do organu przyjmującego Program.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiskaw ramach realizacji Programu ochrony powietrza jest zobowiązany do:

1. Bieżącego monitorowania jakości powietrza we wszystkich strefach województwa i przekazywanie wyników monitoringu do Marszałka Województwa.

2. Kontroli podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania przepisów prawa i warunków decyzji administracyjnych w zakresie wprowadzania gazów i pyłów do powietrza.

3. Powiadamiania Zarządu Województwa o ryzyku wystąpienia przekroczeń stężeń dopuszczalnych lub docelowych w powietrzu, powiadamianie Zespołu Zarządzania Kryzysowego Wojewody o przekroczeniu poziomów zobowiązujących do podjęcia działań określonych w planie działań krótkoterminowych.

4. Kontroli wykonania zadań zapisanych w programie ochrony powietrza, wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty i innych podmiotów (art. 96a POŚ).

5. Corocznego uaktualniania bazy danych emisyjnych (szczególnie wprowadzanie zmian w emisji komunikacyjnej i powierzchniowej).

Załącznik Nr 4  do Uchwały Nr XLII/699/13
Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego
z dnia 28 października 2013 r.

Określenie sposobu sporządzania sprawozdań z realizacji działań naprawczych w danym roku

Prezydent miasta Torunia zobowiązany jest do przygotowania i przekazania sprawozdania z realizacji Programu do Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego do dnia 30 kwietnia każdego roku (począwszy od roku 2014 za rok 2013). Wzór tabeli do rocznego sprawozdania przedstawiono poniżej.

Uzasadnienie

Przedmiot regulacji

Sejmik województwa jest zobowiązany do określenia w drodze uchwały Programu ochrony powietrza. Program ochrony powietrza tworzy się dla stref, w których przekroczone są poziomy docelowe lub dopuszczalne substancji w powietrzu. Strefę, zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232), stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy, miasto o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz aglomeracji. Obszary, nazwy i kody stref określone są w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 914).

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy przekazał Marszałkowi Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Roczną ocenę jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2011”, w którym wskazał na konieczność opracowania programu ochrony powietrza dla strefy miasto Toruń ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10.

Podstawa prawna

Na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2013 r. poz. 596, 645), art. 84 oraz art. 91 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232), sejmik województwa jest organem właściwym do określenia w drodze uchwały programu ochrony powietrza.

Konsultacje wymagane przepisami prawa (łącznie z przepisami wewnętrznymi)

Na podstawie art. 48 ust. 1, 2 i 4, art. 57 ust. 1 pkt 2 i art. 58 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy (pismo z dnia 07 stycznia 2013 r., znak: WOO.410.415.2012.KB) oraz Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy (pismo z dnia 07 stycznia 2013 r., znak: NNZ.9022.3.368.2012) uzgodnili odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu „Program ochrony powietrza dla miasta Torunia ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 - aktualizacja”. Informację o odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego w dniu 21 stycznia 2013 r. podał do publicznej wiadomości na tablicy ogłoszeń Urzędu Miasta Torunia, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu (Departament Środowiska) oraz na stronie BIP Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.

W myśl art. 91 ust. 9 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232), zarząd województwa zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony powietrza, na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.).

Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego w dniu 17 grudnia 2012 roku podał do publicznej wiadomości na tablicy ogłoszeń Urzędu Miasta Torunia, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu (Departament Środowiska) oraz na stronie BIP Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu informację o przystąpieniu do opracowania projektu „Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Toruń ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10”.

Do publicznej wiadomości podana została informacja o:

przystąpieniu do opracowania projektu dokumentu i o jego przedmiocie,

możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu,

możliwości składania uwag i wniosków,

sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21-dniowy termin ich składania,

organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków;

oraz o sposobie, w jaki mogą być wnoszone uwagi i wnioski, tj.:

w formie pisemnej,

ustnej do protokołu,

za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym.

Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego w dniu 21 stycznia 2013 roku podał do publicznej wiadomości na tablicy ogłoszeń Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego (Departament Środowiska) oraz na stronie BIP Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu informację o konsultacjach społecznych projektu „Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Toruń ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10”.

Do publicznej wiadomości podana została informacja o:

opracowaniu projektu dokumentu i o jego przedmiocie,

możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu,

możliwości składania uwag i wniosków,

sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21-dniowy termin ich składania,

organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków;

oraz o sposobie, w jaki mogą być wnoszone uwagi i wnioski, tj.:

w formie pisemnej,

ustnej do protokołu,

za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym.

Projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) uzyskał pozytywną opinię Prezydenta Miasta Torunia pismem z dnia 5 czerwca 2013 r., znak: Wiz.602.1.2013.